نورپردازی یک سازه، کاری پیچیده می باشد و حاصل محاسبات مهندسی و همکاری تیم های فنی و هنری برای  ادغام هنر زیبایی شناسایی با طرح فنی بر اساس ساختار سازه است، اما پروژه طراحی نورپردازی برای بلندترین سازه جهان به ارتفاع 830 متر، چقدر پیچیده است؟ مهندسان و طراحان برتر نورپردازی جهان موفق شدند علاوه بر اجرای موفق نورپردازی این سازه به افتخارات بی شماری نیز دست پیدا کنند از جمله:

• رکورد گینس برای بزرگترین نمایش نورپردازی برروی یک ساختمان (سازه)، متعلق به برج خلیفه در دبی  به مساحت 109,252 متر مربع است که در جشن آغاز سال نو میلادی 2018 انجام شد. (وب سایت گینس)
• رکورد گینس برای بزرگترین (وسیع ترین) نورپردازی اجرا شده با نمای LED که به وسعت 44956.77 متر مربع که در جشن آغاز سال 2019 اجرا شد. (وب سایت گینس)
• رکورد گینس برای بلندترین نورپردازی اجرا شده با نمای LED که در ارتفاع 790.83 متری روشن گردید و در شب جشن سال میلادی 2019 اجرا شد. (وب سایت گینس)

در این مقاله به بررسی برج خلیفه، بلندترین سازه جهان و اجراهای نورپردازی و چالش های پیش رو می پردازیم:

برج خلیفه

برج خلیفه متعلق Emaar Properties و بلندترین سازه ساخت بشر (تکمیل شده و به بهره برداری رسیده)  تا به این لحظه است.(برج جده (برج المملکة) با ارتفاع بیش از 1000 متر هم اکنون در حال ساخت می باشد.) با ارتفاع  این برج به ارتفاع 830 متر در 163 طبقه، بیش از 200 متر بلندتر از دومین سازه بلند دنیا است(برج شانگ های با ارتفاع 632 متر دومین سازه بلند جاه است). این ساختمان یک شاهکار مهندسی است در قلب صحرا واقع شده، نمایانگر قلب و روح مفهومی شهر دبی است و با هزینه ساخت 1.5 میلیارد دلاری، دارای واحد های اداری، مسکونی، مراکز خرید، مراکز تفریحی و اقامتگاه های مجلل مهمانان است.

 این سازه عظیم  از زمان افتتاح در سال 2010، بازدیدکنندگان بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب کرده است. منظره بی بدیل برج خلیفه را می توان نه از یک، بلکه از دو عرشه رصد دو بخشی،  در طبقات 124 و 125 و همچنین بلندترین سکوی رصد جهان (555 متر) در طبقه 148 مشاهده کرد.

به غیر از بلندترین سازه مستقل جهان، برج خلیفه هفت رکورد جهانی از آن خود کرده است که طولانی ترین مسافت جابه جایی با آسانسور و مرتفع ترین رستوران جهان را از جمله آنهاست.

برج خلیفه آنقدر بلند و با عظمت است که همه سازه های اطراف آن کوچک جلوه می کنند و برای اطمینان از توجه مخاطبان و دیده شدن، نیازی به  جلب توجه ندارد.

 پوشش نوری برای این برج با کمک پروژکتور های فلود-لایت از محوطه پایین امکانپذیر نبود زیرا طوفان های شن و رطوبت زیاد خلیج عربی، این سازه را اکثر اوقات در مه دائمی فرو می برد. راه حل نهایی استفاده از نورپردازی خطی عمودی بر روی بدنه سازه بود. قراردادن منابع نوری بر روی بخش های  پلکانی ساختمان باعث صرفه جویی در انرژی و تضمین حداقل نفوذ نور برای ساکنان مسکونی شده است. این آسمان خراش توسط پارک 30 هکتاری، بزرگترین مرکز خرید جهان و حلقه ای از برج های مسکونی 50 طبقه احاطه شده است.

در طی سالهای گذشته روشنایی و نورپردازی این سازه عظیم جوایزی بسیاری را از آن خود کرده است که برخی از آنها عبارتند از:

• 2011 جایزه پل واتربری : برای بهترین نورپردازی در فضای باز
• 2011 - جایزه پالم خاورمیانه: بهترین کاربرد از نورپردازی بیرونی
• 2011 - گواهینامه IESNY Lumen : برای بهترین نورپردازی خارجی
• 2011 استناد ویژه IES : برای روشنایی بهینه و مؤثر بلندترین ساختمان جهان

جشن سال نو میلادی 2018 در دبی

جشن شب سال نو و شمارش معکوس شروع سال جدید، مراسمی است که هر کلان شهری، سعی میکند آن را با شکوه برگزار کند. ساکنین شهر دبی، با این چشم انداز که بتوانند پیشرفته ترین و با شکوه ترین مراسم سال نو را در دنیا اجرا کنند، از تمامی توان خود برای فراهم آوردن تجهیزات و بکار گیری بهترین طراحان و مهندسین جهان استفاده کردند. ایده اصلی این بود که «بزرگترین نمایش نورپردازی در جهان در مرکز شهر دبی، در برج خلیفه» ارائه شود.

«همه انتظار داشتند که ما یک کار خارق العاده انجام دهیم. کاری که قبلا انجام نشده باشد.»

"احمد الفلاسی، مدیر اجرایی عملیات گروه، عمار"

سرانجام نمایش نورپردازی هماهنگ با موسیقی در برج خلیفه طی مراسم شب سال نو میلادی که شامل نور، لیزر، صفحه نمایش LED، موسیقی و حرکات هماهنگ آب (فواره) بود توانست به رکورد جهانی گینس برای بزرگترین نورپردازی بروی یک سازه دست یابد. این رویداد به صورت پخش آنلاین در رسانه های مختلف در سراسر جهان پخش شد که بیش از 2.5 میلیارد بیننده آن را مشاهده کردند. همچنین بیش از یک میلیون نفر برای تماشای زنده به شهر دبی آمدند و از طریق صفحه نمایش های بزرگ در مرکز شهر دبی، با شکوه ترین شمارش معکوس سال نو میلادی را تجربه کردند.

طراحی، نورپردازی و چالش های پیش رو

در اوایل سال 2017، مالکین برج خلیفه برای تجزیه و تحلیل فن‌آوری‌ها در جهت  جایگزینی سیستم نورپردازی و نمایشی موجود و توسعه و ارتقاء بخش فنی، با همکاری گروه CD+M موفق به نصب صفحه نمایش LED جدید، در سمت شرقی با ارتفاع 770 متری گردیدند و پایه های اولین تدارکات لازم برای جشن سال 2018 را مهیا کردند.

گروه مهندسی مک لارن طراحی یک سیستم نواری LED برای نصب بر روی باله‌های عمودی برج خلیفه، را برعهده گرفتند. این سیستم نواری LED منحصر به فرد که در مجموع بیش از 28 کیلومتر از سلول های LED بهمراه کابل های برق و کنترل، همگی در داخل براکت های آلومینیوم اکستروژنی، بر روی باله های سمت جنوب شرقی آسمان خراش، نصب گردید.

تیم AO Creative، بخش Arts Outdoor Lighting Technology، مجری اصلی این رویداد، مسئولیت توسعه پروژه، طراحی و اجرای محتوا و همچنین طراحی نمایش و نور را بر عهده داشت. این تیم همچنین مسئول تحویل و نصب موارد مورد نیاز و همچنین تهیه تجهیزات کنترلی و ارتباطی بود.

در مجموع، 550 سرچ لایت موینگ هد (Moving Head Search Light) و لیزرهای مخصوص فضای باز که همگی برای این پروژه بهینه سازی و اصلاح شده بودند، جهت اجرا استفاده شد. بسیاری از آنها از طریق آسانسورها منتقل و در محل دکل های خود مستقر شدند. 280 Moving Head نصب شده در اطراف برای قاب بندی کل ساختمان، همراه با صفحه نمایش 109،252  متر مربعی و چراغ های پرتو ویژه فضای باز، در لبه های نما نصب شدند. نصب پروژکتور و لیزر حتی در بالای قله برج خلیفه نیز نیاز بود. یکی از نکات مهم، حضور طراح نور مشهور جری پی آپلت بود.

تهیه کننده شرکت AO، گفت: "وظیفه ما ارائه بزرگترین نمایش در جهان و ایجاد یک تأثیر مثبت و ماندگار، نه تنها بر مهمانان جشن در مرکز شهر دبی، بلکه در کل جهان بود." ایده Emaar Properties این بود که منظره‌ای در مقیاسی متفاوت از جشن معمول سال نو خلق کند.

طراح خلاق، آقای جری پی آپلت گفت:  "ما 109،252 متر مربع صفحه نمایش LED برای نمایش تصاویر در اختیار داشتیم و با تکیه بر عناصر منحصز به فردی همچون ارتفاع بی نظیر و طراحی خاص آسمان خراش، توانستیم با استفاده مناسب از فضای اطراف یک نمایش نورپردازی عظیم ایجاد کنیم به گونه ای که نور و تصاویر در مسافت زیاد قابل مشاهده باشد."

محتوای نمایش داده شده  شامل متن به خط عربی و انگلیسی، طرح های هندسی و داستان شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، اولین رئیس جمهور امارات بود. نمای LED برج به عنوان عنصر اصلی داستان سرایی عمل می کرد، در حالی که پرتوهای نور ایجاد شده در اشکال مختلف، سازه نما را به زیباترین شکل نمود می دادند.

چالش های نورپردازی در چنین مقیاس عظیمی قابل توجه بود. چالش اصلی، حمل تجهیزات فوق سنگین و کار در ارتفاع زیاد و هوای غیرقابل پیش بینی و شرایط جوی نامساعد بود. تیم مهندسین و تکنسین های AO Creative وظیفه داشتند  تجهیزات نورپردازی را بر اساس طراحی های انجام شده در ارتفاع بسیار بالا نصب کنند و کل ساختمان را با پرتوهای نوری قدرتمند قاب بندی کنند و در نهایت یک جرثقیل در بالاترین نقطه نصب کنند تا با ایجاد یک سکوی قابل اطمینان، سه واحد لیزر سنگین و سه پروژکتور بزرگ در فضای باز جهت پشتیبانی مورد استفاده شود.

تیم آنها از ابتدا تا انتها پنج ماه فرصت داشتند، اما در نهایت تیم نصب توانست تجهیزات نورپردازی را به دلیل شرایط جوی و چالش ها موجود، در دو ماه آخر نصب کند. قبل از شروع اجرای اصلی، نمایش باید به طور کامل چندین بار اجرا می شد، اما بدلیل مخفی نگه داشتن محتوا و ماهیت مراسم تا شب سال نو آنها هیچ اجرای اولیه نداشتند زیرا هرگونه اجرا یا تست از سراسر شهر و فراتر از آن قابل مشاهده بود. پس برای حفظ محرمانه بودن، زمان اجرا به همان شب پایانی محدود گردید و با اطمینان از رفع هر گونه ناهماهنگی و با تاکید بر مهارت تیم خلاق اجرا کننده، در نهایت نمایش برای اولین بار بدون تست در ساعت 11:59 شب اجرا شد.

اجرای نمایش و نورپردازی

سرانجام رکورد جهانی گینس برای بزرگترین نصب نورپردازی در جهان در برج خلیفه با ارتفاع 828 متر شکسته شد. در مجموع 280 چراغ متحرک نصب شده در اطراف قاب ساختمان، 40 دستگاه لیزر، تعداد 230 عدد تجهیزات نورپردازی زنون، همراه با صفحه نمایش LED و نورهای پرتو ویژه در فضای باز نصب شده بر روی لبه های نما مورد استفاده قرار گرفت. تیمی متشکل از بیش از 300 مهندس، متخصص بندباز و تکنسین متخصص نورپردازی توانستند به اعداد بیش از 118.44 تن تجهیزات، 28.7 کیلومتر کابل و 76.3 میلیون لومن نور (معیار سنجش میزان پخش نور)، پنل LED با کیفیت 1.1 میلیون پیکسل و 25 کیلومتر طناب پشتیبانی، دست یابند و با اجرای نورپردازی و نمایش اشکال هندسی و الگوها و نقش‌های الهام‌بخش در هزاران رنگ و شکل، برج خلیفه را زنده نمایند.

در پایان باید بار دیگر یادآور شد که برج خلیفه بلندترین ساختمان جهان، یک اثر هنری خیره کننده و یک شاهکار مهندسی، نماد پیشرفت و نشانی از خاورمیانه جدید و پویا است که با تکیه بر استعداد، نبوغ و ابتکار طراحان و مهندسان بدست آمده است. این سازه فراتر از مشخصات فیزیکی بروی یک کاغذ است. نورپردازی ساختمانی که خود یک شاهکار مهندسی است، کاری عظیم و بسیار دشوار بوده است که با موفقیت اجرا گردیده است.