راهروها

معمولا راهروها را فضایی برای رفت و آمد در نظر میگیرند، بنابراین نیازهای مسیریابی و امنیت در درجه اول هستند. از دیدگاه روانشناسی، تاثیر عمق در فضای داخلی بسیار مهم است و بر سطح آرامش و رفاه افراد تاثیرگذار است. اما با کمک نورپردازی مصنوعی میتوان راهروها را به یک فضای جادار و خاص برای برقراری ارتباطهای دوستانه تبدیل کرد.

نیاز به اجتناب از سیستم های نورپردازی همگن و یکنواخت بسیار مهم است، در عوض باید سطوح گوناگون روشنایی و درخشش همراه با چشم اندازهای جالب را برای نگاه افراد مهیا کرد.

دیوارها (به ویژه سقف‌ها) باید کاملا درخشان و شاد به نظر برسند تا از ایجاد «تاثیر غار» کسالت بار پیشگیری به عمل آید. این تاثیر عمدتا زمانی پدید می آید که سقف تیره و تاریک باشد.

اگر شماره اتاقها که بر روی درها نصب شدند نیز نورانی باشند به مسیریابی مهمانها کمک کرده و آنها سریعتر میتوانند موقعیت خود را در محیط تشخیص دهند. سازندگان لوازم نورپردازی دو راه حل گوناگون را برای این مورد پیشنهاد میکنند: شماره هایی که از پشت نورپردازی میشوند و لوازم نورپردازی خاص نصب شده بر روی سقف که جهت تابش آنها بر روی شماره های نصب شده بر روی دیوار یا در تنظیم میشود تا این شماره ها بطور کامل از فضای اطراف مجزا و قابل مشاهده گردند.

نصب این سیستمها نیازمند سیم‌کشی صحیح است بنابراین باید در مراحل اولیه ساخت و ساز یا در پروژه های بازسازی زیرساخت مورد نیاز تامین گردد:

• راهروها مسیرهای فرار هم هستند. نصب علائم مسیرهای فرار و نورپردازی علائم مسیرهای فرار نیز باید بر اساس استانداردهای مربوطه انجام شوند و تعمیرات آنها نیز بر اساس همین استانداردها انجام شوند.
• شماره های اتاقها باید از پشت نورپردازی شده یا توسط تجهیزات نورپردازی، قابل تشخیص باشند.
• راهروهای بسیار طویل را میتوان با کمک دریچه های از نور شدید بصورت سازمان یافته یا از نظر بصری کوتاهتر نشان داد.
• راهروهایی که سقف درخشان دارند، مرتفع‌تر و بزرگتر و مطبوع‌تر به نظر میرسند.
• دیوارهای درخشان به رنگ روشن نیز نور را بازتاب داده و سطح روشنایی عمودی را بیشتر میکنند.

پلکان و آسانسورها

امروزه پلکان عمدتا فقط برای لوکس نشان دادن محیط ساخته میشود اما برای حفظ عملکرد اصلی آنها لازم است برخی ملاحظات خاص رعایت شوند:

اولین و مهمترین مورد آنست که استفاده از پلکان باید برای همگان ایمن باشد. برای ایجاد ایمنی لازم است نورپردازی مصنوعی پلکان بطور دقیق طراحی شود تا از نظر بصری ایمن باشد، در ضمن، پلکان نباید به واسطه ایجاد سایه‌ها یک تهدید محسوب شوند.  توجه داشته باشید که برای کاربرانی که از بالای نرده پلکان به سمت پائین یا بالا نگاه میکنند نیز نباید هیچگونه پرتوهای زننده و آزاردهنده (خیرگی) چشم وجود داشته باشد و مواردی که ممکن است ایجاد حواس پرتی کنند حذف شده باشند.

یکی از اصولی که برای انواع طراحی نورپردازی اعمال میشود، در نورپردازی پلکان از اهمیت بیشتری برخوردار است: سطوح دارای بازتاب اندک همچون فرشهای تیره رنگ یا پله های سنگی نیازمند طراحی خاص برای نورپردازی هستند تا جزئیات آنها بطور کامل قابل مشاهده گردد.

نکته بسیار مهم آنست که میزان درخشش مناسب برای همه سطوح بازتاب کننده فراهم گردد. سطوحی که سطح بازتاب آنها بسیار زیاد است با استفاده از میزان کمتری از نور بحالت درخشان درمی‌آیند، اما سطوحی که سطح بازتاب آنها کم است برای حفظ درخشش لازم و رسیدن به همان اندازه از تاثیرگذاری؛ به میزان بالاتری از نور نیاز دارند. به همین دلیل، سطوح دارای بازتاب بسیار بالا در نورپردازی بکار گرفته میشوند چون دارای صرفه اقتصادی هستند.

گاهی اوقات استفاده از آسانسور یک تجربه ناخوشایند است چون فضای بسته و تنگ آن معمولا باعث بروز وحشت از فضاهای بسته خواهد شد. اما اگر دیوارهای آسانسور شیشه ای باشند؛ مثل آسانسورهای شیشه‌ای که در تالارها نصب میشوند، منجر به حس ترس از ارتفاع خواهند شد.

این نوع پدیده‌ها تا حدودی ناشی از سردرگمی بصری هستند، سردرگمی بصری را میتوان با طرح رنگی و تنظیم روشنایی در ورودی آسانسور و بخش داخلی کاهش داد.

حتی بخش خارجی درهای آسانسور را نیز میتوان با کمک روشنایی بیشتر به یک عامل ایجاد امنیت ذهنی تبدیل کرد. در داخل آسانسور نیز با استفاده از یک طرح نوری میتوان روشنایی بهتری ایجاد کرد و حتی دیوارها و سقف نیز باید پوشیده با آینه باشند یا از پنل‌های درخشان دیگر تهیه شده باشند تا داخل آسانسور جادارتر به نظر برسد.

نورپردازی باید با انتشار کامل نور (روشنایی سطحی با دیفیوزر) صورت گیرد تا از ایجاد سایه‌های تند با حواشی مشهود بر روی صورت کاربران آسانسور پیشگیری گردد.

• پلکان را باید مسیرهای فرار تلقی کنید، نصب علائم مسیرهای فرار و نورپردازی علائم مسیرهای فرار نیز باید بر اساس استانداردهای مربوطه انجام شوند و تعمیرات آنها نیز بر اساس همین استانداردها انجام شوند.
• هر ردیف از پلکان نباید سایه‌های عمیق بر روی ردیف پلکان پائینی ایجاد کند. قبل از آماده کردن یک طراحی نورپردازی، ابتدا باید رنگ پوششی کف و سطح بازتاب و درخشش آن را تعیین کنید.
• لوازم نورپردازی مجهز به LED از گزینه‌های مناسب برای نورپردازی پلکان هستند، به ویژه برای پله برقی، با استفاده از لامپهای LED مقاوم در برابر شوک و همچنین لامپهای LED دارای عمر خدماتی طولانی (تقریبا 50.000 ساعت) میتوان هزینه های نگهداری را به شدت کاهش داد.
• میزان روشنایی ورودی آسانسور باید مناسب باشد، معمولا روشنتر از محیط اطراف، تا یک محیط جذاب و پذیرا خلق کند. منابع نوری روشن کننده داخل آسانسورها نیز باید سطح روشنایی با دیفیوزر بوده تا از ایجاد سایه های تند و خارج از حالت طبیعی در داخل محفظه آسانسور جلوگیری کند.

اتاق‌ها و سوئیت‌ها

اکثریت مهمانان هتل فقط در هنگام عصر و شب به اتاق‌هایشان مراجعه میکنند، بنابراین نورپردازی در این قسمت از هتل نقش بسیار مهمی ایفا میکند.  طراحی نورپردازی برای اتاقها و سوئیت های هتل باید بر اساس نیازهایی همچون راحتی در محیط انجام شود. در نورپردازی ایجاد راحتی یعنی تامین سطح مناسبی از نور که با استفاده از یک کلید منفرد تامین میگردد و این میزان از نور برای انجام کارهای گوناگون در اتاق کفایت میکند.

معمولا نواحی گوناگون اتاق بر اساس  چیدمان اتاق تعریف و شناسایی میشوند. این نوع ساختارها را با کمک نورپردازی مورد تاکید قرار میدهند، یعنی هر چیدمان متفاوت را به گونه دیگر توسط نور متمرکز مورد تاکید قرار میدهند. برای بهبود تاثیرات کلی در اتاق، هنگام انتخاب لوازم نورپردازی باید کیفیت نورپردازی را در اولویت قرار دهید.

مهمانها باید قادر به انتخاب و تنظیم میزان توزیع نور و روشنایی در اتاق خود باشند تا وضعیت محیط را بر اساس خلق و خوی خود تنظیم کنند. با نصب کلید روشن/خاموش نور مرکز اتاق در کنار در ورودی میتوان سطح راحتی مهمانان را به طرز چشمگیری افزایش داد، کلید دیگری برای روشن/خاموش کردن نور مرکز اتاق را نیز کنار تختخواب نصب کنید.

همچنین باید به خاطر داشته باشید که افراد مسن نسبت به جوانان به طور قابل ملاحظه ای، نور بیشتری نیاز دارند، بنابراین برداشت روانشناختی هر مهمان از سطح روشنایی اتاق هتل با توجه به سن مهمان با دیگران بسیار متفاوت است. به همین دلیل دارا بودن کنترل دیمر شخصی برای تنظیم سطوح روشنایی توصیه می شود.

• نواحی گوناگون برای عملکردهای گوناگون در اتاقها و سوئیتهای هتل وجود دارند (برای کار، مطالعه، تماشای تلویزیون، استراحت، خواب و غیره). به همین دلیل، نورپردازی هم باید چند منظوره باشد.
• مهمانها باید شیوه های گوناگون برای تغییر و تنظیم سطح روشنایی اتاقهایشان را در اختیار داشته باشند و با نحوه استفاده آنها آشنا شده باشند. هر فرد درک متفاوتی از سطح روشنایی دارد بنابراین همه تجهیزات نورپردازی باید مجهز به دیمر باشند.
• از نور با رنگهای گرم استفاده کنید تا حس بودن در خانه را در مهمان ها القاء نماید.

نورپردازی برای اتاقها یا سوئیتهای هتل باید با توجه به طراحی داخلی آنها یا چیدمان مبلمان آنها صورت گیرد. علت امر اینست که شما باید سطح روشنایی مورد نیاز را بر اساس بازتاب از سطوح دیوارها، سقف، کف و مبلمان تنظیم کنید.

یکی از عوامل تعیین کننده در همین راستا، میزان توزیع روشنایی است، مانند میزان درخشش و روشنایی سطوح گوناگون در داخل اتاق.  برای لوازم چوبی، فرش و پارچه‌هایی که رنگهای تیره دارند، سطوح بالاتری از روشنایی را در نظر بگیرید تا شرایط بصری بهبود یابد.

چشمان انسان بطور اتوماتیک با سطوح گوناگونی از روشنایی و درخشش منطبق میگردد (انطباق و سازگاری چشمی) و اگر سطوح نوری گوناگون با تفاوتهای چشمگیر در یک فضا وجود داشته باشند، فرد مزبور به انطباق و سازگاری چشمی در فواصل کوتاه نیاز دارد و همین انطباق مداوم موجب خستگی شدید چشم خواهد شد.

مدلسازی و تعیین مسیر نور بر اطلاعات بصری که درباره جزئیات اتاق و مبلمان بدست می‌آوریم تاثیرگذار هستند. هدف از طرحی اینست که یک مدلسازی متعادل با کنتراست‌های نرم درخشان ایجاد کنیم.

شکل‌گیری سایه‌های عمیق و بسیار تاریک نیز حس پویایی ایجاد میکند که باید از این تاثیر در اتاق یا سوئیت هتل به شدت پرهیز کنید.  مدلسازی مناسب باعث تخریب دید سه بعدی میشود و یک نوع یکنواختی کسالت بار بصری ایجاد میکند.  تابش منابع نوری بر روی دیوار و سقف، اتاق را بزرگتر نشان می دهد.

هر نوع درخشش و نور زننده (خیرگی) مُخِل احساس آرامش ما است. بنابراین هر نوع پرتو زننده ای که به واسطه لوازم نورپردازی یا لامپهای بسیار درخشان یا هر نوع درخشش غیر مستقیم ایجاد شود باید به حداقل برسند به ویژه در خطوط و مسیر اصلی دید.

• میزان روشنایی مورد نیاز در هر اتاق بستگی به قابلیت بازتاب نور از روی سطوح موجود در اتاق دارد.
• شیوه چیدمان لوازم نورپردازی و توزیع نور آنها تعیین کننده مسیر نور و مدلسازی در اتاق هستند.
• هدف از طراحی، ارائه یک مدلسازی متعادل با سایه هایی بسیار نرم است.
• از پرتوهای مستقیم و همچنین ایجاد نورهای تند و زننده به شدت پرهیز کنید.

حمام

از حمامها در ساعات مختلف روز استفاده‌های متفاوت میشود. در ساعات اولیه صبح، مهمانها به یک فضای بسیار روشن و نورپردازی شده نیاز دارند، یک فضای روحیه بخش برای شروع یک روز پرانرژی، اما در هنگام عصر، یک فضای گرمتر را ترجیح میدهند.

در نورپردازی برای حمام از سیستمهای نورپردازی گوناگون مجهز به نورهایی با رنگهای متفاوت کمک بگیرید تا همه این نیازها را تامین کنید. اما کنترل نورپردازی باید فراتر از خاموش و روشن کردن باشد، باید امکان فعال کردن و کاهش دادن نور را به صورت جداگانه برای قسمت های نورپردازی شده را ارائه دهد.

در حمامها نیز همانند سایر مکانهای داخل ساختمان لازم است مقررات و استانداردهای مربوطه را رعایت کنید. اما رعایت استانداردهای خاص در اینجا مهمتر از سایر موارد است چون حمام یک فضای مرطوب است. همه لوازم الکتریکی از جمله لوازم نورپردازی باید دارای حفاظهای کامل باشند (درجه IP).

نورپردازی آینه باید توسط لوازم نورپردازی بدون خیرگی (Glare-Free) برای سطوح افقی و عمودی به صورت ترکیبی طراحی شود تا از ایجاد سایه های عمیق و تند بر روی صورت و بدن مهمان جلوگیری کند.

نصب دو منبع نور با زاویه تابش باریک بر روی سقف بالای سر مهمان که جهت تابش آنها به سمت پائین باشد، نورپردازی نامناسبی است که باید به شدت از آن پرهیز کنید. اگر نورپردازی پایه را با کمک نصب لوازم پراکنده کننده نور (دیفیوزر) بر روی دیوار انجام دادید (مثل لوازمی که حباب مات سپید دارند)، توزیع نور هماهنگ بدست خواهد آمد.

رعایت نکات زیبایی در یک آینه با استفاده از لامپ هایی با نمود رنگ خوب انجام میشود (شاخص R_a≥80  یا R_a≥90 )

• نورپردازی آینه باید با نور متفرق (diffuse light)و یک تابش مستقیم 20 درصدی (حداکثر) انجام شود (شاخص R_a≥80  یا R_a≥90 )
• سطح روشنایی حمام در ساعات صبحگاهی باید زیاد باشد (رنگ نور > 3300K ) و هنگام عصر باید گرمتر باشد (رنگ نور < 3300K)
• نواحی دارای عملکردهای گوناگون (مثل آینه، دوش، توالت و غیره) باید مجهز به سیستمهای نورپردازی سفارشی و مخصوص باشند. برای نواحی مرطوب و خیس از درجات بالاتری از حفاظت استفاده کنید.

ورزش و سلامت

در جامعه سلامت‌ محور و تفریح‌ محور امروزی، استخرها و سوناها، همراه با فضاهای استراحت و فعالیت های دیگر که معمولا در کنار آنها ساخته میشوند، بخش لاینفک بسته ‌های خدمات هتلها هستند. چالش اصلی طراحان نور در این قسمت، بهبود و ارتقاء تجربه‌ای است که مهمانان هنگام استفاده از این تسهیلات دارند. منابع نوری نقطه‌ای تاثیر خاصی، به ویژه به واسطه درخشش منحصربفرد روی سطوح کاشی‌کاری شده، ایجاد میکنند.

تاثیر بصری پاکیزگی و رعایت بهداشت را میتوان با افزایش سطح درخشش از روی سطوح و همچنین استفاده از لامپ‌هایی با رنگ نور سردتر به مخاطب القاء کرد (>4000k).

نورپردازی برنامه‌ریزی شده زیر آب برای بهبود و ارتقاء تاثیرات بصری استخر منجر به تجربیات بیشتر از نور و جزئیات زیباسازی در یک فضای خاص میگردد. برای افزایش این تاثیر میتوان نسبت به کاهش درخشش محیط پیرامون استخر و استفاده از بازتابهای دکوراتیو اقدام نمود.

برای جلب توجه مخاطبان از نورپردازی ستونی استفاده کنید. در اینجا هدف اصلی تاکید بر وزن ستون‌هاست که برای این منظور از مدلسازی استفاده میشود.

در هنگام شب اگر فضاهای باز را نورپردازی کنید، تسهیلات استخر با دیوارهای شیشه‌ای جادارتر و بزرگتر به نظر می‌رسند.

• ظاهر آب با کمک نورپردازی تغییر میکند تا یک تاثیر دراماتیک را به تصویر بکشد یا ظاهری همچون رودخانه‌ای با جریان آرام را ارائه کند.
• رنگهای درخشان‌تر و نورهایی با رنگ خنثی؛ تاثیر پاکیزگی و رعایت استانداردهای بهداشتی را در مخاطب القاء میکنند.
• برای نصب و راه اندازی سیستم های الکتریکی در تسهیلات استخر یا سونا باید قوانین و استانداردهای خاص را رعایت کنید.
• نورهای رنگی و تغییر رنگ برنامه ریزی شده نورها قادر است فضاهای گوناگون را خلق کند. استفاده از لامپهای فلوئورسنت رنگی یا LED در این مکان توصیه می شود.