نور خورشید در زیرزمین بدون پنجره
کمتر کسی یک زیرزمین بدون پنجره را به عنوان مکانی ایده آل برای یک کافه تریا و نوشیدن یک فنجان قهوه پیشنهاد می کند. اما اگر آن مکان، در سال 2018 جایزه AWARD OF EXCELLENCE انجمن بین المللی نورپردازی IALD را برنده شده باشد، گذراندن وقت در آن مکان بسیار لذت بخش نیز خواهد بود. در ادامه باهم نورپردازی تحسین شده این مکان را بررسی خواهیم کرد.
کافه تریا HSBC در شهر دوسلدورف آلمان
طراحان نور شرکت نورپردازی Licht Kunst Licht با شیوه‌ای منحصر به فرد، توانستند با طراحی نورپردازی و ایجاد "روشنایی مصنوعی مشابه نور روز"، حس و حال یک فضای رو باز را به یک کافه تریا در زیرزمین بدون پنجره منتقل کنند.
کافه تریا HSBC یک کافه و رستوران واقع در یک زیرزمین است که کمتر کسی یک زیرزمین بدون پنجره را به عنوان مکانی ایده آل برای یک کافه تریا پیشنهاد می‌کند. با این حال،Licht Kunst Licht، با همکاری شرکت معماری ttsp hwp seidel مستقر در فرانکفورت، یک طراحی کارآمد و موثر برای نورپردازی با کمک "نور مصنوعی مشابه نور روز " اجرا کرده است که فضای رستوران شرکت بانکداری و مالی چند ملیتی مستقر در دوسلدورف (کافه تریا HSBC) تغییر داده و مشتریان را به حس و حال سواحل رودخانه راین ببرد.
در حالی که معماری و نمای گرانیت قرمز رنگ ساختمان، که توسط HPP Architekten در دهه 1970 طراحی شده بود، هنوز ظرافتی جاودانه دارد، اما محیط غذاخوری و کافه تریا بدون پنجره قدیمی شده بود و کارایی خود را از دست داده بود. فضا به طور واضح دارای کمبود نور روز و روشنایی بود که بر کیفیت و کارکرد کافه تریا تأثیر می‌گذاشت. البته احداث غذاخوری‌ها در زیرزمین ادارات در گذشته و زمان ساخت این ساختمان، امری عادی تلقی می‌شد.
هنگامی که بازسازی این ساختمان انجام پذیرفت، معماری و نورپردازی رستوران و آشپزخانه، با اولویت ساده‌سازی، از نظر کارایی به سطح عالی ارتقاء یافت و فضاهای زیادی آزاد گردید که در نتیجه تعداد صندلی‌ها را از 150 به 200 افزایش یافت. اما مهمترین تغییر در بازسازی فضای 465 متر مربعی، معرفی نور روز و ایجاد حس و حال دنیای بیرون بود. با توجه به موقعیت زیرزمین، این کار برای معماران و برای طراحان نور پروژه،Licht Kunst Licht دشوار بود.
از طراح‌های اولیه تا اجرا
بررسی‌های انجام شده توسط شرکت طراحی نورپردازی آلمانی، نشان داد که با ایجاد پنجره‌های کوچک در دیوار، میزان ورودی نور روز، حداقل ممکن خواهد بود و اثرات مثبت نور طبیعی و دید به بیرون نامحسوس خواهد بود. در حقیقت هیچ امکانی برای تامین نور کافی از روشنایی روز وجود نداشت. (اجرای چاه نوری Light well)
بنابراین مفهوم "نور مصنوعی مشابه نور روز" مطرح شد که نسبت پنجره‌های کوچک زیرزمین بسیار کاربردی‌تر بود، به نحوی که نور مصنوعی ایجاد شده بتواند نور طبیعی را با تغییرات پویا در رنگ، دما، جهت و شدت نور مشابه ریتم تغییرات روزانه و سالانه شبیه‌سازی کند. (دارای کنترل هوشمند برای تغییرات پویا)
برای این منظور، ایده یک پنجره پانوراما عریض مصنوعی به طول 22 متر و از کف تا سقف را مطرح شد که با امتداد در تمام دیوار عقب غذاخوری، کمبود نور روز را با ایجاد یک شبیه‌سازی از منظره از بیرون (مانند پنجره‌ای بزرگ) جبران می‌کند.
منظره رودخانه راین
در پنجره مصنوعی، منظره‌ای از رودخانه راین برای نمایش در نظر گرفته شده بود. این تصویر به گونه‌ای انتخاب شد که سطح تراز زمین و رودخانه رعایت شود یعنی اگر ناظر در کنار رودخانه قرار داشت، می‌توانست این منظره را در این ارتفاع از زمین، هم تراز با سطح رستوران و سطح رودخانه راین از پنجره مشاهده کند. این تصویر از مجموعه عکس‌های هنرمندی به نام استفان کالوزا (که کل رودخانه 1233 کیلومتری را بصورت مستند عکاسی کرده بود) انتخاب شد.
عکس بر روی یک تخته گچی که در چند محور عمودی تا شده بود چاپ شد و بر روی دیوار بتنی رستوران نصب گردید. تا شدن تخته گچی، به تصویر حس سه بعدی داده و آن را برجسته نمایش می‌دهد. یک پنجره لعابدار از کف تا سقف در اطراف عکس قرار دارد که از آن در برابر گرد و غبار و آسیب محافظت می‌کند و در عین حال جلوه پنجره را به بیرون افزایش می‌دهد.
در نهایت پنجره مصنوعی که توانست تمام دیوار را بپوشاند و با طول تقریبی 20 متر، کمبود نور روز را با در نظر گرفتن تغییرات روزانه و سالانه، دینامیک، رنگ نور، جهت نور و شدت نور جبران کرد و در نتیجه ارتباط با محیط بیرون را شبیه‌سازی نمود.
نورپردازی از بالا توسط لامپ‌های Linealuce Compact iGuzzini که در سقف پشت شیشه پنهان شده‌اند اجرا گردید. نور با دمای گرم 2700کلوین در صبح شروع می‌شود و به تدریج در حوالی ظهر قبل از بازگشت به رنگ‌های گرم‌تر در عصر، به دمای خنک 6000کلوین تغییر می‌کند. همچنین ادوات روشنایی RGBW-LED که روی زمین، که در پشت دیوار شیشه‌ای نصب شده‌اند، امکان ایجاد یک نورپردازی رو به بالا را در پس زمینه فراهم می‌کنند و بافت را برجسته و تشدید می‌کنند. این ادوات با تابش رنگ‌های روشن در رنگ‌های نارنجی صحنه‌های طلوع و غروب خورشید را باز آفرینی می‌کنند.
نورپردازی فضاهای مختلف
از نظر عملکرد و کارایی، فضای کافه تریا به چندین "منطقه" سازماندهی شده است که هر کدام دارای رویکردهای نورپردازی متمایز، ارتفاع سقف متفاوت و دکوراسیون خاص خود هستند: روشنایی این مناطق مختلف، به گونه‌ای در نظر گرفته شده است تا حس حال یک محیط صمیمی و جذاب را ارائه کند تا بیشتر شبیه به یک کافه دنج باشد نه یک غذاخوری اداری.
بزرگترین فضا، با نیمکت‌های چوبی در زیر سقف بلند سفید رنگ، مکان ملاقات مرکزی برای گروه‌های بزرگ‌تر برای غذا خوردن و تبادل نظر است. مبلمان چوبی طراحی شده برای این پروژه، حس و حال گرم و منظمی را ایجاد می‌کند که با ست صندلی‌های مشکی دارای کنتراست است. بخش دوم و نقطه کانونی بازدیدکنندگان، منطقه جریان آزاد با پیشخوان غذا است که به طور کامل به رنگ مشکی طراحی شده است، کانتر آن تا دیوار حائل آشپزخانه گسترش می‌یابد. بخش دیگر در امتداد دیوار بیرونی قرار دارد که شامل یک منطقه باریک با گروهی از میزهای چهار نفره است که با ستون‌ها و سقفی با ارتفاع پایین‌تر احاطه شده است و آن را برای گفتگوهای آرام و محرمانه‌تر مناسب می‌کند.
برخی از فضاها با چراغ‌های آویز نورپردازی شده‌اند، اما بیشتر فضاهای بزرگ کافه با کاربری انعطاف‌پذیر در مرکز اتاق غذاخوری، به صورت یکنواخت با سقفی‌های توکار برند Soraa کار شده‌اند که با طراحی سفارشی و شبکه‌ای بصورت هوشمند روشن می‌شوند. کنتراست وال واشر مدل iGuzzini’s Laser Blade، روشنایی پر جنب و جوشی و قدرتمندی را در بالای بوفه ارائه می‌دهد، که به همراه چراغ‌های دفنی با قابلیت تنظیم، ساخت سازنده ایتالیایی Pinhole، در نواحی عبور مشتریان تکمیل می‌شود.
دمای نور مسیر عبور و روشنایی فضای آشپزخانه باز، نیز متغیر است و هماهنگ با دیوار پنجره پانوراما کنترل می‌شود. همه لامپ‌ها طوری برنامه‌ریزی شده‌اند که فضایی شبیه به نور روز شبیه‌سازی کنند و با انتقال نور ملایم سایر ادوات برای تکمیل فضایی که با این نور مصنوعی پر می‌شود.
بازخورد‌های بدست آمده از مشتریان، نشان می‌دهد که میزان تراکم در غذاخوری به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. نکته قابل توجه این است که صندلی‌های پشت پنجره مصنوعی همیشه ابتدا رزرو می‌شوند که نشان از اجرای موفقیت‌آمیز این ایده است.
